Wprawdzie w ostatnim czasie coraz więcej mówi się i robi w kwestii pomocy w pokonywaniu barier przez niepełnosprawnych, ale dotyczy to głównie miejsc publicznych. Niezbędne zmiany w przestrzeniach prywatnych leżą i raczej długo jeszcze będą spoczywać na barkach samych zainteresowanych. Brak funduszy bardzo często prowadzi niestety do ograniczenia samodzielności i konieczności oddania swego losu w ręce innych. Kompleksowe przystosowanie mieszkania dla potrzeb osoby niepełnosprawnej ruchowo rzeczywiście sporo kosztuje. Jednak są też elementy, które można dołożyć lub zlikwidować bez konieczności ponoszenia znaczących wydatków, a które sprawiają, że życie inwalidy staje się bezpieczniejsze i wygodniejsze.
Mieszkanie dla osoby z niepełnosprawnością ruchową – brak barier już od wejścia
Pierwsze bariery, które osoby na wózkach inwalidzkich napotykają chcąc dostać się do swoich mieszkań to progi oraz zbyt wąskie drzwi wejściowe. Dzisiejsze technologie wykorzystywane przy produkcji stolarki otworowej pozwalają właściwie całkowicie wyeliminować obecność progów (przy jednoczesnym zachowaniu podstawowych zasad antywłamaniowości). A pamiętajmy, że każdy uskok, gwałtowne podwyższenie i inne niespodzianki występujące w podłodze to czasami przeszkody wręcz niemożliwe do pokonania przez wózek inwalidzki.
Jeśli zaś chodzi o drzwi (zarówno te wejściowe, jak i wszystkie pozostałe drzwi wewnętrzne) powinny mieć ona przynajmniej 90 cm szerokości w świetle ościeżnicy. Dużo wygodniejsze będą drzwi o szerokości 110 cm, ale niestety takich w standardowych mieszkaniach blokowych próżno szukać. Dlatego warto chociaż postarać się, aby kąt otwierania skrzydła był większy niż 90˚. Umożliwi to odpowiednie oddalenie otworu drzwiowego od narożnika.
Zgodnie z zasadami bezpieczeństwa pożarowego drzwi zewnętrzne (wewnątrzklatkowe) powinny otwierać się na zewnątrz. Jednak ten sposób otwierania nie ma nic wspólnego z wygodą użytkowania przez osoby niepełnosprawne ruchowo. Dużo wygodniejsze byłyby drzwi otwierane do wewnątrz, a jeszcze lepsze rozsuwane, przesuwne, chowane we wnęce, składane, roletowe itp. O ile montaż takich drzwi jako wejściowych może być niemożliwy, o tyle rozwiązania warto wprowadzić przy otworach drzwiowych wewnątrz mieszkania.
Kolejna sprawa to wysokość klamek, a w przypadku drzwi wejściowych również lokalizacja wizjera. Wygodna w użytku z pozycji osoby siedzącej klamka powinna znajdować się na wysokości około 80-100 cm od podłogi. Wizjer natomiast winien być umieszczony nie wyżej niż 110-130 cm od dołu skrzydła drzwiowego.
Przedpokój przejezdny dla wózka
Wózek inwalidzki ma szerokość około 75 cm. W miarę wygodnie przejedziemy nim, gdy tzw. wolne przejście będzie miało przynajmniej 120 cm. Pamiętajmy jednak, że przy takiej szerokości przejścia nie obrócimy się na wózku, ponieważ na to potrzeba minimum 150 cm wolnej przestrzeni z każdej ze stron. Jakie bywają przedpokoje w standardowych mieszkaniach każdy doskonale wie – najczęściej są to wnętrza wąskie i nieustawne. Dlatego zanim postanowimy zabudować wolną przestrzeń szafami czy pozastawiać innymi meblami – przeanalizujmy najpierw możliwość swobodnego poruszania się po niej. Wprawdzie pakowna szafa także z pewnością przyda się osobie niepełnosprawnej, ale ustawmy ją w sposób rozsądny.
Dowiedz się więcej: Jakie warunki powinno spełniać mieszkanie dla osoby niepełnosprawnej
W mieszkaniu dla osoby na wózku zrezygnujmy raczej z wycieraczek oraz wszelkiego rodzaju ruchomych chodników i dywaników. To elementy wyposażenia wnętrz, które tylko będą plątać się pod kołami. Podłoga niech będzie łatwa do utrzymania w czystości i wykonana z materiału o jak najwyższej klasie antypoślizgowości. Jeśli bardzo zależy nam na obecności dywanów, przytwierdźmy je solidnie do podłoża (np. za pomocą taśmy dwustronnej), by nie przesuwały się, nie ściągały i nie zwijały podczas manewrowania wózkiem. Wybierajmy tylko spośród tych o krótkim włosiu.
Urządzenie pokoi dla osoby niepełnosprawnej
Podczas urządzania pokoi (pokoju) dla osoby niepełnosprawnej należy brać pod uwagę oczywiście jej indywidualne upodobania, ale także kierować się praktycyzmem i pewnymi zasadami. Pierwszą z nich jest to, że im mniej sprzętów i mebli, tym lepiej. Jednak zapewnienie miejsca do przechowywania jest konieczne jak wszędzie indziej. Ważne, aby krawędzie dolnych szafek znajdowały się przynajmniej 40 cm od podłogi, co pozwoli na swobodne podjechanie wózkiem. Dobrze sprawdzą się tu np. meble na nóżkach. Najlepiej jest wykonać je na zamówienie. Załatwi to problem zastosowania specjalnych zawiasów, umożliwiających szersze niż standardowo otwieranie szafek. Unikajmy też ostrych krawędzi i kantów, o które nietrudno zawadzić się ubraniem bądź skaleczyć.
Jeżeli jest potrzeba zastosowania w domu profesjonalnego łóżka rehabilitacyjnego, należy ustawić je w taki sposób, by zapewnić do niego swobodny dostęp z każdej strony. Zwykłe kanapy i tradycyjne łóżka warto doposażyć w specjalne poręcze, które posłużą osobie niepełnosprawnej jako wsparcie podczas przemieszczenia się z wózka do miejsca odpoczynku czy snu.
Przy okazji pokoi warto również wspomnieć o włącznikach światła. Powinny one znajdować się na wysokości 70-100 cm od podłogi. Dobrze sprawdzają się również piloty do sterowania oświetleniem i innymi sprzętami w domu. Niekoniecznie wskazane są natomiast czujniki ruchu, które mogą powodować zbyt częste wyłączanie światła (zwłaszcza jeśli osoba porusza się z dużym trudem).
Kuchnia przyjazna i dostępna
Osoba niepełnosprawna ruchowo potrzebuje oczywiście również przestrzeni, w której będzie mogła swobodnie przygotowywać posiłki. Standardowo wyposażone kuchnie praktycznie nigdy nie spełniają tego kryterium. Także i w tym przypadku należy pamiętać, że wózek inwalidzki na pełen obrót potrzebuje minimum 150 cm wolnego miejsca z każdej strony. Aby to zapewnić, trzeba niekiedy zrezygnować z ciągu szafek stojących bądź ustawić je w inny sposób. W kuchni również warto stosować meble na nóżkach, by można było pod nie wygodnie podjechać. Najlepiej jeśli półki będą wysuwane. Gdy takie nie są – szafki można wyposażyć w koszyki na rolkach. Akcesoria tego typu nie są bardzo drogie, a ułatwiają codzienne funkcjonowanie.
Standardowa wysokość blatów roboczych wynosi 80-85 cm i akurat w tym przypadku nie ma konieczności wprowadzania zmian, bo jest to wymiar dostosowany również do potrzeb osób niepełnosprawnych. Powierzchnia robocza nie powinna mieć jednak załamań i występów, które utrudniałyby przesuwanie naczyń i wykonywanie innych czynności. Szafki wiszące są dla osoby na wózku raczej bezużyteczne, ale nie jest konieczna całkowita z nich rezygnacja, bo mają niewielką głębokość i na ogół w niczym nie przeszkadzają.
Kuchenkę gazową lepiej jest zastąpić bezpieczniejszą w użytkowaniu płytą elektryczną, a piekarnik umieścić nieco wyżej niż w standardowej kuchni. Pierwsza od wejścia powinna znajdować się lodówka, następnie zlewozmywak i dopiero dalej pozostałe sprzęty kuchenne.
Łazienka bez barier
Łazienka to pomieszczenie, które najczęściej stanowi problem z przystosowaniem go do użytku przez osobę niepełnosprawną ruchowo. Wnętrza te są bowiem ciasne i nieustawne nawet przy standardowych aranżacjach. A osoba na wózku potrzebuje kabiny prysznicowej o szerokości minimum 90 cm. Najlepiej jeśli będzie to kabina typu walk-in, czyli pozbawiona brodzika i jakichkolwiek podwyższeń. Jej dno powinno być maksymalnie antypoślizgowe, a w dodatkowym wyposażeniu winien znaleźć się specjalny stołek do kąpieli oraz poręcze wspomagające wstawanie.
Sedes dla niepełnosprawnych montuje się na wysokości 38-51 cm, by zapewnić wygodne przesiadanie z wózka. Deska sedesowa wymaga solidności i nietypowego wykończenia (na kształt podkowy). Przycisk do spłuczki będzie najwygodniejszy, gdy znajdzie się nie z tyłu, a z boku toalety – w odległości około 70- 90 cm od jej tylnej ściany. Podobnie powinien zostać zlokalizowany podajnik na papier toaletowy.
Najbardziej komfortowa w użytku umywalka to nie osadzona na szafce, a podwieszana (mocowana w ścianie lub blacie, pod którym jest wolna przestrzeń). Doskonale jeśli uda się wyposażyć ją w bezdotykową baterię (z wmontowanym czujnikiem elektronicznym, reagującym na podstawione dłonie). Pamiętajmy też o zachowaniu odpowiedniej wysokości podczas montażu wieszaków na ręczniki oraz lustra i uwzględnijmy fakt, że osoba niepełnosprawna nie wstanie z łatwością z wózka, by dosięgnąć do tych akcesoriów.
