Czosnaczek pospolity naprawdę pospolity
Czosnaczek pospolity (Alliaria petiolata) to roślina, która rzeczywiście jest dość pospolita. Rośnie w widnych częściach lasów liścistych, na łąkach, ale też przy drogach, a nawet na miejskich trawnikach. Botanicznie nie jest spokrewniona z czosnkiem, ale należy do licznej rodziny kapustowanych.
Do ogrodów trafia raczej jako chwast, niż roślina uprawna. Ale warto na nią zwrócić uwagę, bo dobrze smakuje (jeśli lubimy smak czosnku) i ma wiele właściwości prozdrowotnych.
Jak wygląda czosnaczek
Czosnaczek jest rośliną dwuletnią. W pierwszym roku pojawiają się tylko dolne liście tej rośliny. Są one osadzone na długich ogonkach i mają owalny lub nerkowaty kształt. W drugim roku czosnaczek zakwita. Jego kwiaty są białe, dość niepozorne. Pojawiają się na szczycie łodygi (pojedynczej lub rozgałęzionej). Dodatkowo na łodydze pojawiają się liście o kształcie odmiennym niż liście dolne. Te są sercowate lub trójkątne, a ich krawędzie są ząbkowane. Czosnaczek kwitnie od kwietnia do czerwca.
Liście (ale też łodyga) mają charakterystyczny zapach czosnku. Jeśli nie jesteśmy pewni, czy mamy do czynienia z czosnaczkiem, wystarczy rozetrzeć w palcach liść i powąchać. Uwaga: mocniejszy zapach mają starsze rośliny, w przypadku liści jednorocznych nie zawsze jest wyczuwalny.
Zastosowanie czosnaczka w kuchni
Smak i zapach czosnaczka sprawiły, że znalazł on zastosowanie w kuchni. Można go jeść na surowo – wtedy jest najbardziej aromatyczny. Dobrze smakuje jako dodatek do sałatek, twarożku, past, można go też wykorzystać do produkcji ziołowego masła. Ale czosnaczek można dodawać do różnych potraw i sosów lub jeść samodzielnie, przygotowany jak szpinak.
Kiedyś wykorzystywano również korzenie czosnaczka, które mają chrzanowy smak. Natomiast nasion używano – zamiast gorczycy – do przygotowywania musztardy (gorczyca należy do tej samej rodziny roślin, co czosnaczek).
Żeby na dłużej zachować liście czosnaczka, można je mrozić. Czosnaczek najlepiej zbierać zanim zakwitnie, bo wtedy nabiera lekko gorzkawego posmaku.
Lecznicze właściwości czosnaczka
Czosnaczek przypomina czosnek i w tym, że ma właściwości lecznicze. Rośliny zawierają część tych samych, wartościowych związków chemicznych (m.in. związki siarki, stąd podobieństwa smaku i zapachu).
Czosnaczek jest bogaty w prowitaminę A, zawiera także witaminę C (i to w dużych ilościach – ok. 170 mg/100 g). Ponadto jest bogaty w olejki eteryczne, zawierające lotne związki siarki. Tworzą one tzw. fitoncydy – substancje hamujące rozwój mikroorganizmów. Czosnaczek ma także inne pożyteczne substancje jak glikozydy i garbniki. Ponadto dostarcza też wapnia, fosforu i żelaza.
Zobacz: Jak zrobić macerat z czosnaczka – dodatek do potraw i… kąpieli (WIDEO)
Czosnaczek wykazuje działanie bakterio- i grzybobójcze, jest skuteczny także w walce z pasożytami. Pomaga obniżyć ciśnienie krwi i poziom cholesterolu, ma działanie rozkurczowe. Poprawia wydzielanie żółci, ma też właściwości moczopędne. Pomaga zwalczać infekcje i wzmacnia organizm.
Czosnaczek ma też bardzo wiele zalet stosowany zewnętrznie – wspomaga gojenie się ran, koi także bóle reumatyczne. Poprawia stan skóry, dzięki czemu działa też wzmacniająco na włosy i paznokcie. Pomaga również w walce z łupieżem. Warto go stosować w przypadku grzybicy.
Zbieranie czosnaczka
Liście czosnaczka najlepiej zbierać wczesną wiosną, zanim roślina zacznie kwitnąć. Jak większość ziół, zbieramy je, kiedy jest sucho, najlepiej rano lub przed południem.
Czosnaczek występuje dość powszechnie, można go zbierać w lesie, czy na łące. Zwróćmy tylko uwagę na to, czy okolica nie jest zanieczyszczona, albo nie znajduje się w pobliżu ruchliwej drogi. Nie zapominajmy o dokładnym opłukaniu zebranych roślin. Nawet jeśli wydają się czyste, mogą znajdować się na nich pasożyty roznoszone przez dzikie zwierzęta.
Warunki uprawy czosnaczka
Czosnaczek w ogrodach uprawiany jest rzadko. Ale możemy go wysiać na rabacie. Czosnaczek w naturze chętnie rośnie w półcieniu, ale znosi też słońce i cień. Wymaga za to żyznej i przepuszczalnej gleby, bogatej w próchnicę. Ziemia musi być także bogata w azot, więc trzeba go dostarczyć w nawozie.
Czosnaczek dość łatwo rozsiewa się sam, a jego nasiona zachowują zdolność kiełkowania aż przez 5 lat. Sprawia to, że czosnaczek bywa traktowany jako uciążliwy chwast. Jeśli przywędrował do naszego ogrodu, nie wahajmy się go wykorzystać.
