Jarmuż – samo zdrowie
Popularne gatunki warzyw oraz ich liczne odmiany sprawiły, że wiele wartościowych roślin użytkowych odeszło w zapomnienie. Jedną z nich jest między innymi niezwykle wartościowy i bogaty w składniki odżywcze jarmuż. Mimo iż jest on botaniczną odmianą popularnej na naszych stołach kapusty warzywnej, obecnie w uprawie spotykany jest dość rzadko. Jarmuż zawiera w swoim składzie ogromne bogactwo witamin (m.in. C oraz witaminy z grupy B, witaminy K, E, PP, H) i mikroelementów (siarkę, magnez potas, sód, wapń, fosfor, fluor, żelazo), a także beta-karoten, sulforafan, kwas foliowy, cukry, białka i wiele innych cennych substancji odżywczych.
Bogactwo składników biologicznie czynnych sprawia, że roślina posiada właściwości odżywcze i lecznicze. Systematyczne spożywanie jarmużu pozwala obniżyć poziom złego cholesterolu we krwi, chroni przed przeziębieniami, wspomaga układ odpornościowy, poprawia pracę układu pokarmowego oraz korzystnie wpływa na wygląd skóry, włosów i paznokci. Jarmuż jest lekkostrawny, dlatego mogą ją spożywać także dzieci i osoby starsze. Bogactwo witamin i mikroelementów pozwala też uzupełnić niedobór składników odżywczych w diecie osób cierpiących na anemię.
Jarmuż w kuchni
Liście jarmużu zbierane po przemrożeniu można zjadać na surowo, dodając do sałatek, surówek lub soków owocowo-warzywnych, ale można je też gotować lub poddawać smażeniu i pieczeniu. Idealnie nadają się do przyrządzania w formie jarzynki (podobnie jak szpinak), ale mogą być też dodawane do zup, kotletów mięsnych, omletów, zapiekanek oraz potraw jarzynowych. Po krótkiej obróbce termicznej, nadają się też do zamrożenia.
Uprawa jamużu - wymagania
Jarmuż jest rośliną nie tylko wartościową, ale też mało wymagającą (znacznie łatwiejszą w uprawie od kapusty głowiastej czy kalafiora), dlatego warto znaleźć dla niego miejsce w każdym ogrodzie. Najlepiej udaje się na podłożu żyznym, próchniczym i zasobnym w składniki pokarmowe oraz na stanowisku ciepłym i słonecznym, ale urośnie też na słabszej glebie i w miejscu lekko ocienionym.
Jarmuż lepiej od innych warzyw kapustnych znosi przejściową suszę i w przeciwieństwie do nich, jest odporny zarówno na wysokie jak i na niskie temperatury. Z tego względu jako jedno z nielicznych warzyw, może pozostawać w gruncie przez całą zimę, a jego liście można zbierać nawet spod śniegu, gdyż lekko przemrożone zyskują na smaku (stają się delikatniejsze i słodsze oraz tracą goryczkę).
Jak sadzić i nawozić jarmuż
W Polsce jarmuż zwykle uprawia się z rozsady na zbiór jesienny i zimowy, wysiewając jego nasiona na rozsadniku późną wiosną (maj-czerwiec). Rozsada jest gotowa po ok. 1-1,5 miesiąca od siewu. Na zagonie sadzi się ją w dość dużym rozstawie (ok. 50 x 60 cm.), pamiętając, że dorosła roślina osiąga spore rozmiary (może dorastać do ok. 1 m wys. i osiągać podobna szerokość).
Po ok. 2 tygodniach od posadzenia, rośliny warto zasilić niewielką dawką saletry amonowej, a następnie dobrze podlać. Powtórne nawożenie przeprowadza się po ok. miesiącu, stosując nawozy wieloskładnikowe z obniżoną zawartością azotu.
Jak i kiedy zbierać liście jarmużu
Pierwsze zbiory liści przeprowadza się pod koniec października, a następnie systematycznie ścina się kolejne liście przez całą zimę aż do wiosny. Wielokrotny zbiór pozwala zachować świeżość liści, które nie nadają się do długiego przechowywania, gdyż szybko więdną, żółkną i tracą na wartości.
Popularne odmiany jarmużu
W Polsce uprawia się kilka odmian jarmużu, różniących się między sobą wielkością (niskie, dorastające do ok. 20 cm wys., średnio wysokie osiągające ok. 20-80 cm wys. oraz wysokie, przekraczające 80 cm wys.), długością okresu wegetacyjnego (od ok. 90-100 dni do ok. 120-130 dni), barwą liści (zielone, fioletowe) oraz wytrzymałością na niskie temperatury.
Do polecanych odmian jarmużu należą:
- „Kapral” - odmiana niska, średnio wczesna,
- „Kadet” - odmiana wysoka, średnio wczesna),
- „Reflex F1” i „Arsis F1” - odmiany późne, średnio wysokie, odporne na żółknięcie liści,
- „Winterbor F1” - odmiana wysoka, odporna na mróz i żółkniecie liści,
- „Redbor F1” - odmiana wysoka, o fioletowo-zielonych liściach,
- „Scarlet” - odmiana wysoka, o fioletowo-purpurowych liściach, odporna na niskie temperatury.
