Smakują one znacznie lepiej niż kupowane w sklepie, a często są również dużo zdrowsze, dlatego z pewnością warto je uprawiać.
Różnice w terminach zbioru
Aby jednak móc najlepiej wykorzystać wszystkie wartości odżywcze naszych warzyw, należy zbierać je w określonym terminie, ustalonym dla danego gatunku oraz odmiany (wczesne, średnio wczesne, późne). Właściwy czas jest niezwykle ważny dla zachowania smaku, aromatu i trwałości przechowalniczej. Ponieważ jednak nasz klimat jest dość zmienny, poza podanymi terminami, ważna jest również obserwacja wzrostu i rozwoju roślin oraz warunków pogodowych. Kiedy pogoda nie sprzyja uprawom (jest zbyt gorąco, zbyt zimno lub mokro), nie należy bardzo zasadniczo trzymać się podanych wskazówek, a nagiąć termin do aktualnego etapu dojrzewania roślin. Wartość smakowa i użytkowa niektórych warzyw pozostających w gruncie zbyt długo przy niekorzystnych warunkach pogodowych, może znacznie zmaleć. Róże kalafiorów i główki kapusty pękają i przejrzewają przy nadmiernej wilgoci oraz wysokiej temperaturze, natomiast korzenie rzodkiewek parcieją. Termin zbioru może też zostać nieznacznie przesunięty, jeśli w trakcie uprawy niezbędne było zastosowanie chemicznych środków ochrony. W takim przypadku plony zbieramy dopiero po upływie wskazanego na opakowaniu okresu karencji.
Część warzyw zbiera się jednorazowo (np. warzywa korzeniowe, cebula) inne sukcesywnie w miarę dojrzewania kolejnych owoców (np. pomidory, ogórki). Terminy dotyczą przede wszystkim roślin uprawianych w gruncie, gdyż pod osłonami są one bardziej elastyczne. Mogą być też nieco przesunięte, w zależności od tego, czy warzywo było uprawiane z rozsady czy z siewu wprost do gruntu. Różnice występują też w obrębie danej grupy, gdyż przykładowo jedna odmiana wczesna może dojrzewać nawet kilkanaście dni wcześniej od drugiej.
Terminy zbioru
Poniżej znajdują się najbardziej odpowiednie terminy zbioru dla kilku najczęściej uprawianych warzyw.
Gatunek | Odmiany wczesne | Odmiany średnio wczesne i średnio późne | Odmiany późne | Uwagi |
Pomidor | VII | VIII | IX- p.X | Mogą dojrzeć po zbiorze. Zbiór wielokrotny, w miarę dojrzewania owoców. W przypadku długotrwałej, deszczowej pogody, szybko pękają i są narażone na choroby grzybowe, dlatego lepiej zbierać je jak najszybciej, nawet w fazie niepełnej dojrzałości. |
Papryka | VII | VIII | IX | Zbór uzależniony jest od przeznaczenia. Jeśli warzywo ma być przechowywane, powinno być nie całkiem wybarwione, ale wyrośnięte. Na bezpośrednie spożycie, w fazie pełnej dojrzałości, ale nie przejrzałe. |
Ziemniak | VI-VII | VIII-IX | IX -X | Sukcesywnie w miarę dorastania. |
Ogórek | VII | VIII | IX | Terminy są dość umowne, gdyż warzywo zbiera się nie tylko w miarę dojrzewania, ale również w zależności od przeznaczenia. Najszybciej i w najmniejszej fazie wzrostu, zbiera się owoce do konserwowania, większe natomiast do bezpośredniego spożycia. Niekiedy zbiera się je nawet codziennie, gdyż przerośnięte owoce są wodniste i posiadają duże pestki. |
Fasola szparagowa (zielona) | VII | VIII | IX | Zbiór wielokrotny w miarę dojrzewania. |
Fasola szparagowa (ziarno) | IX - X | Należy zbierać w dni suche. | ||
Bób | VI | VII | VIII | W zależności od pogody, zbiór jednorazowy lub wielokrotny. |
Sałata masłowa | VI | VII-VIII | IX-X | Zbiór natychmiast po wytworzeniu główek, łatwo wybija w pęd kwiatostanowy. |
Sałata krucha | VII | VIII | IX | Również po wytworzeniu główki. |
Koper | Sieje się i zbiera właściwie w ciągu całego sezonu wegetacyjnego od III do pierwszych przymrozków, natomiast rośliny przeznaczone do przyprawiania ogórków, kiedy wytworzą pęd kwiatostanowy. | |||
Rabarbar | k. IV | V | VI | Zbiory należy prowadzić sukcesywnie i zakończyć z początkiem lipca że względu na gromadzenie się w ogonkach dużych ilości szczawianów. |
Por | VI -VII | VIII - IX | X - XI lub do k. III następnego roku | Do zimowania i zbioru wiosennego możliwa jest uprawa tylko wybranych odmian, odpornych na mróz. |
Cebula | VIII | IX | X | W chwili załamania się szczypioru, jest z reguły gotowa do zbioru. |
Czosnek | VII | VIII | IX | Podobnie jak u cebuli, zasychanie liści i załamanie pędu, to sygnał do zbioru. |
Kapusta biała i czerwona | V-VII | VIII-IX | k. X-XI | Należy zebrać, gdy główka jest już odpowiednio twarda. Pozostawione w gruncie zbyt długo - pękają. |
Brukselka | IX - X | X-XI | XI- p. XII niekiedy nawet do II | Przy niezbyt silnej zimie, zbiór możliwy do wiosny. Niewielkie przemrożenie wpływa pozytywnie na smak zbieranych główek. |
Kalafior | VI-VIII | IX- X | X – p. XI | Ważne, by ostatni zbiór odbył się jeszcze przed przymrozkami. Róże wycina się wielokrotnie, w miarę dojrzewania. Zbioru trzeba bardzo pilnować, gdyż niesprzyjające czynniki atmosferyczne szybko mogą spowodować wybieganie w pęd kwiatostanowy lub przejrzewanie. Po pojawieniu się główek, wskazane jest ich osłonięcie, aby nie dochodziło do odbarwienia. |
Rzodkiewka | V | VI | IX - X | Zbiór wielokrotny, w miarę dojrzewania. |
Marchew | VI-VII | VIII-IX | IX – p. X | Do spożycia na bieżąco, zbiór w miarę dorastania. Na przechowanie zbiór jednorazowy. |
Seler | VII-VIII | IX | X | Do spożycia na bieżąco, zbiór w miarę dorastania. Na przechowanie zbiór jednorazowy. Ważne, by ostatni zbiór odbył się jeszcze przed przymrozkami. Rośliny wrażliwe nawet na 0°C |
Burak ćwikłowy | VII-VIII | IX | p. X | Ważne, by ostatni zbiór odbył się jeszcze przed przymrozkami. Rośliny wrażliwe nawet na 0°C |