Warzywa z ogródka – zdrowe i odporne na szkodniki

Każdego roku z dużym zapałem podejmujemy się uprawy własnych warzyw, ale efekty naszej pracy nie zawsze są zadowalające. Kiedy przystępujemy do zbiorów, często okazuje się, że na korzeniach rzodkiewki widać ślady żerowania śmietki, marchew nie nadaje się do użytku z powodu zniszczeń dokonanych przez połyśnicę marchwiankę, a ogórków w ogóle nie udaje się zebrać, gdyż zaatakował je mączniak. Dlatego jeśli chcemy doczekać się udanych zbiorów, do uprawy warzyw musimy przygotować się bardzo starannie.

Ochronę przyszłych plonów powinniśmy rozpocząć już na etapie zakupu nasion. Zdrowy materiał siewny i dobór odmian odpornych na typowe choroby, może w istotny sposób ograniczyć straty powodowane przez patogeny. Podobną rolę spełni również przestrzeganie zmianowania upraw. Wiele chorób i szkodników może pozostać w gruncie w formie przetrwalnikowej nawet przez kilka sezonów, dlatego należy zachować 4-5 lat przerwy, zanim na tym samym stanowisku ponownie zostaną posadzone warzywa z tej samej rodziny botanicznej. Nie bez znaczenia jest również dokładne odchwaszczenie zagonów przeznaczonych pod uprawę warzyw, gdyż chwasty nie tylko zabierają roślinom uprawnym składniki pokarmowe i wodę, ale też stwarzają doskonałe warunki do rozwoju chorób i szkodników. Podobne zagrożenia niesie ze sobą także niedokładnie przekompostowany nawóz organiczny, zawierający resztki chorych roślin lub jaja owadów. Dlatego do nawożenia upraw należy wykorzystywać jedynie dobrze przefermentowany obornik lub dokładnie rozłożony kompost. Ważnym czynnikiem ograniczającym rozwój chorób i szkodników, jest też staranne usuwanie z zagonów resztek, pozostających po zbiorach warzyw, gdyż to właśnie w nich mogą zimować szkodniki i formy przetrwalnikowe chorób.

Pomimo iż zabiegi profilaktyczne są bardzo ważne, zwykle nie zapewniają warzywom całkowitej ochrony, dlatego konieczne jest prowadzenie dodatkowych zabiegów. W sezonie dla większości z nas najwygodniejszym i najszybszym sposobem pozbycia się problemów związanych z chorobami i szkodnikami są najczęściej chemiczne środki ochrony roślin. Należy jednak pamiętać, że takie preparaty mogą być szkodliwe dla naszego zdrowia i dla środowiska, dlatego zanim po nie sięgniemy, warto najpierw wypróbować inne metody ochrony roślin. Sprawdzonym i skutecznym sposobem ograniczającym występowanie na roślinach chorób i szkodników jest stosowanie preparatów roślinnych (wyciągi, wywary, gnojówki). Możemy przygotować je we własnym zakresie, wykorzystując do tego celu między innymi: pokrzywę, która doskonale radzi sobie z mszycami, skrzyp polny, niszczący mszyce, przędziorki, tarczniki oraz niektóre choroby grzybowe (rdzę, mączniaki), cebulę i czosnek, jako środki przeciwko mszycom, przędziorkom i grzybom (min. mączniakom), krwawnik pospolity, chroniący rośliny przed wieloma szkodnikami (mszyce, gąsienice motyli, larwy) oraz chorobami grzybowymi, a także bylicę piołun, ograniczającą występowanie śmietki cebulanki, połyśnicy marchwianki, mszyc, przędziorków i gąsienic oraz chorób grzybowych.

Dość skutecznym sposobem ochrony warzyw, może być też okrycie ich w odpowiednim terminie cienką agrowłókniną, pozwalającą ochronić marchew przed połyśnicą, pory przed miniarkami, a rzodkiewkę przed śmietką. Agrowłóknina rozłożona na zagonach przed masowym, wiosennym wylotem szkodników, uniemożliwia im dostęp do roślin, na których zwykle składają swoje jaja. Włóknina chroni również warzywa przed chłodem i wysychaniem, dzięki czemu stają się silniejsze, dorodniejsze i bardziej odporne na choroby i szkodniki.
Na rozwój roślin pozytywny wpływ ma również stosowanie uprawy współrzędnej. Sadzenie w bezpośrednim sąsiedztwie gatunków oddziałujących na siebie pozytywnie, może ograniczyć występowanie szkodników (np. pory posadzone obok marchwi, ograniczą liczebność połyśnicy) i wpłynąć na lepszy rozwój roślin. Planując nasadzenia należy jednak pamiętać, że nie wszystkie warzywa dobrze czują się w swoim towarzystwie, dlatego nie należy uprawiać obok siebie ogórka, papryki i pomidora, grochu i fasoli, cebuli i rzodkiewki czy selera i marchwi.